Online Terapi

Online terapi, dijital platformlar aracılığıyla sunulan psikoterapi hizmetidir ve günümüz dünyasında giderek artan bir ilgi görmektedir. Bu sayfada, online terapinin tanımını, avantajlarını, dezavantajlarını ve etkili bir psikolojik destek aracı olarak rolünü bulacaksınız. Ayrıca, online terapi desteği alabilceğiniz klinik psikologlar da bu sayfada yer almaktadır.

Teknolojinin hızlı gelişimi, psikoterapi hizmetlerini de dönüştürmüştür. Geleneksel yüz yüze terapinin yerini kısmen dijital ortamda sunulan hizmetler almıştır. Online terapi, bireylerin internet üzerinden terapistlerle iletişim kurarak psikolojik destek almasını sağlayan bir yöntemdir. Özellikle pandemi süreci, online terapiye olan talebin artmasına neden olmuş ve bu yöntemin etkili olup olmadığını sorgulayan çalışmalar artmıştır. Bu makalede, online terapinin avantajları, sınırlamaları ve etkinliği üzerine yapılan çalışmalar ışığında bir değerlendirme sunulmaktadır.

Online terapi nedir?

Online terapi, terapist ile danışan arasında çevrimiçi platformlar (e-posta, video konferans, mesajlaşma uygulamaları) aracılığıyla gerçekleşen psikolojik danışmanlık ve terapi sürecidir. Bu yöntem, bilişsel davranışçı terapi (BDT), psikodinamik terapi ve destekleyici terapi gibi çeşitli yaklaşımlar kullanılarak uygulanabilir. Online terapi, genellikle kişisel bilgisayarlar, tabletler veya akıllı telefonlar aracılığıyla gerçekleştirilir ve mekân bağımsızlığı sağlar.

Online terapinin avantajları nelerdir?

Günümüzde dijitalleşmenin hız kazanmasıyla birlikte birçok hizmet gibi terapi de çevrimiçi platformlara taşınmıştır. Online terapi, bireylerin ruh sağlığı profesyonelleriyle yüz yüze görüşme gerekliliği olmadan, internet üzerinden danışmanlık hizmeti almasını mümkün kılar. Bu yöntem, geleneksel terapi yöntemlerine göre pek çok avantaj sunmaktadır. İşte online terapinin başlıca avantajları:

• Erişim kolaylığı: Online terapi, coğrafi sınırlamaları ortadan kaldırarak bireylerin dünyanın herhangi bir yerinden ruh sağlığı desteği almasını sağlar. Özellikle küçük yerleşim yerlerinde yaşayan veya ruh sağlığı profesyonellerine ulaşmanın zor olduğu bölgelerde yaşayan bireyler için bu büyük bir avantajdır. İnternet bağlantısı olan herkes, bir terapiste ulaşabilir ve terapi hizmeti alabilir.

• Zaman esnekliği: Geleneksel terapi seansları genellikle belirli gün ve saatlerde gerçekleştirilir. Ancak online terapi, bireylerin yoğun iş veya okul programlarına uyum sağlayarak daha esnek zamanlarda seans yapmalarına olanak tanır. Bu esneklik, özellikle yoğun programlara sahip bireylerin ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanmasını kolaylaştırır.

• Rahat bir ortamda terapi alma imkânı: Birçok kişi, terapi seanslarına katılma konusunda çekinceler yaşayabilir. Online terapi, bireylerin kendi evlerinin rahat ortamında seanslarını gerçekleştirmelerine olanak tanıyarak, bu tür endişeleri azaltır. Tanıdık ve güvenli bir ortamda olmak, özellikle anksiyete veya sosyal fobi gibi sorunlar yaşayan bireyler için rahatlatıcı olabilir.

• Daha geniş terapi seçenekleri: Çevrimiçi terapi, bireylere yalnızca kendi bölgelerindeki değil, dünyanın dört bir yanındaki terapistlere ulaşma imkânı sunar. Böylece, daha geniş bir uzman havuzundan seçim yapma şansı artar. Kişiler, ihtiyaçlarına en uygun terapisti seçebilir ve özel konularda uzmanlaşmış terapistlerden yardım alabilir.

• Maliyet avantajı: Online terapi, genellikle yüz yüze terapilere göre daha uygun fiyatlıdır. Terapistlerin fiziksel bir ofis işletme maliyetlerinin olmaması, fiyatların daha düşük olmasına olanak tanır. Ayrıca, terapiye gitmek için seyahat etme zorunluluğunun olmaması, yol masraflarını da ortadan kaldırır.

• Gizlilik ve mahremiyet: Çevrimiçi terapide seanslar, bireylerin kendi belirlediği yerlerde ve cihazlarda gerçekleştiği için mahremiyet konusunda daha fazla kontrol sağlar. Birçok kişi, yüz yüze terapiye gitmekten çekinebileceği toplumsal yargılardan uzak bir şekilde online terapiyi tercih edebilir. Ayrıca, bazı çevrimiçi platformlar anonim terapi seçenekleri sunarak kullanıcıların kimliklerini gizli tutmalarına olanak tanır.

• Teknolojiyle etkileşim: Gelişen teknoloji, terapötik süreçlere de katkıda bulunmuştur. Çevrimiçi terapilerde, mesajlaşma, görüntülü görüşme, sesli arama gibi çeşitli iletişim yolları kullanılarak terapi süreçleri kişiselleştirilebilir. Bu, terapinin daha dinamik ve kişisel olmasına olanak tanır. Ayrıca, bazı platformlar seanslar dışında da kullanıcıların duygusal durumlarını takip edebileceği uygulamalar sunmaktadır.

• Daha hızlı başlama fırsatı: Yüz yüze terapi için bazı bölgelerde haftalarca sürebilecek bekleme süreleri online terapide genellikle daha kısadır. Kişiler, hızla randevu alıp terapiye başlayabilirler. Bu hız, özellikle kriz dönemlerinde ya da acil yardıma ihtiyaç duyulduğunda oldukça önemli olabilir.

Online terapi, modern yaşamın hızlı temposuna uyum sağlayan, zaman ve mekân sınırlamalarını aşan, esnek ve etkili bir terapi biçimidir. Erişim kolaylığı, rahatlık, maliyet avantajı ve mahremiyet gibi unsurlar, online terapinin popülaritesini her geçen gün artırmaktadır. Ruh sağlığı hizmetlerine ihtiyaç duyan bireyler için çevrimiçi platformlar, güvenilir ve pratik bir seçenek sunuyor.

Online terapinin dezavantajları ve sınırlılıkları nelerdir?

Online terapi her ne kadar, zamandan tasarruf sağlama, coğrafi engelleri aşma gibi önemli avantajlar sunsa da, bazı dezavantajlar da göz ardı edilemez. Bu bölümde, online terapinin dezavantajlarına odaklanacağız. İşte, online terapinin dezavantaj sayılabilecek bazı yönleri:

• Yüz yüze iletişimin eksikliği: Psikoterapinin temel taşlarından biri, terapist ile danışan arasında kurulan duygusal bağdır. Yüz yüze terapilerde bu bağ, terapistin beden dili, jest ve mimikleri gibi sözsüz iletişim unsurlarıyla güçlenir. Ancak, online terapide bu unsurların tam olarak hissedilememesi, terapinin etkinliğini olumsuz etkileyebilir. Özellikle düşük çözünürlüklü görüntü ya da kesintili internet bağlantısı, bu iletişim eksikliğini daha da derinleştirebilir.

• Teknolojik sorunlar: Online terapinin önemli dezavantajlarından biri, teknolojik altyapıya olan bağımlılıktır. İnternet bağlantısının kesilmesi, ses ve görüntü kalitesinin düşmesi veya teknik aksaklıklar, seansların bölünmesine neden olabilir. Bu durum, hem terapistin hem de danışanın odaklanma sürecini olumsuz etkileyerek, terapinin akışını kesintiye uğratır.

• Gizlilik ve güvenlik endişeleri: Online terapi, kişisel ve hassas bilgilerin internet üzerinden iletilmesi nedeniyle gizlilik ve güvenlik risklerini beraberinde getirir. Siber saldırılar, veri ihlalleri veya platformların güvenlik açıkları, danışanın mahremiyetini tehdit edebilir. Danışanlar, terapistlerine bu konuda güven duysalar da kullanılan platformların yeterince güvenli olup olmadığı her zaman bir soru işareti olarak kalır.

• Terapistin durumsal farkındalığı: Yüz yüze terapilerde, terapist danışanın fiziksel durumu, mekânla ilişkisi ve genel ruh hali hakkında daha fazla ipucu alabilir. Ancak, online terapide terapist bu tür çevresel ve fiziksel göstergelere erişemez. Danışanın bulunduğu ortamın rahatsız edici olması, dikkatinin dağılmasına veya rahat bir iletişim kuramamasına neden olabilir. Bu durum, terapistin danışanın gerçek ruh halini anlamasını zorlaştırabilir.

• Bazı terapötik tekniklerin uygulanma güçlüğü: Bazı terapötik yaklaşımlar, yüz yüze iletişimi gerektirebilir. Özellikle beden farkındalığına dayanan terapötik yöntemlerde (örneğin, duyusal farkındalık terapileri), terapistin fiziksel varlığı ve rehberliği önemlidir. Online platformlar, bu tür tekniklerin uygulanmasını zorlaştırabilir veya etkisini azaltabilir. Bu da, bazı terapilerin verimli bir şekilde gerçekleşmesini engelleyebilir.

• Bağlamdan kopukluk hissi: Online terapide, danışan kendi evinde ya da kişisel alanında olduğu için, terapinin “resmi” bir atmosferde gerçekleştiği hissi azalabilir. Yüz yüze terapilerde, terapi odasının güvenli ve nötr ortamı, danışanın duygularını daha kolay paylaşmasını sağlayabilir. Ancak online ortamda, danışanın evdeki sorumlulukları ya da dikkatini dağıtacak unsurlar, terapi sürecine tam anlamıyla odaklanmasını zorlaştırabilir.

• Erişime engelleri: Her ne kadar online terapi coğrafi sınırlamaları aşsa da, dijital eşitsizlikler nedeniyle bazı bireylerin bu hizmete ulaşması zor olabilir. Özellikle yaşlı bireyler, düşük gelirli gruplar veya teknolojik altyapıdan yoksun bölgelerde yaşayanlar, online terapiye erişimde zorluk yaşayabilir. Bu durum, online terapinin herkes için eşit derecede erişilebilir olmadığı gerçeğini ortaya koyar.

Online terapi, birçok avantaj sunmasına rağmen, dezavantajları da göz ardı edilmemelidir. Yüz yüze iletişimin eksikliği, teknolojik sorunlar, gizlilik endişeleri ve bazı terapötik tekniklerin uygulanma güçlüğü gibi faktörler, online terapinin etkinliğini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, danışanlar ve terapistler, hangi terapinin daha uygun olduğunu değerlendirirken bu dezavantajları göz önünde bulundurmalı ve bireysel ihtiyaçlara göre bir tercih yapmalıdır.

Online terapi etkili midir?

Online terapinin etkililiği üzerine yapılan birçok çalışma, bu yöntemin belirli psikolojik sorunların tedavisinde oldukça başarılı olduğunu göstermektedir. Örneğin, 2020 yılında yapılan geniş çaplı bir meta-analiz, online bilişsel davranışçı terapinin (BDT), depresyon ve anksiyete bozuklukları üzerindeki etkisinin yüz yüze terapiyle karşılaştırılabilir düzeyde olduğunu ortaya koymuştur.

Başka bir araştırma, online terapinin uzun vadeli etkilerini incelemiş ve katılımcıların %70’inin terapi bittikten altı ay sonra da semptomlarında belirgin bir iyileşme gözlemlendiğini rapor etmiştir. Bu çalışma, özellikle yaygın anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) gibi sorunlarda online terapinin etkili olabileceğini göstermektedir.

2021 yılında gerçekleştirilen bir başka çalışmada ise, online terapinin depresyon tedavisindeki etkililiği üzerine odaklanılmıştır. Bu çalışma, online terapiye katılan bireylerin, yüz yüze terapi alan bireylere kıyasla depresyon belirtilerinde benzer oranlarda azalma yaşadığını ortaya koymuştur. Ayrıca, çalışma sonucunda online terapinin erişilebilirlik, esneklik ve maliyet etkinliği açısından avantajlar sunduğu belirtilmiştir.

Online terapi almak isteyenlere öneriler

Online terapi almadan önce bazı noktalara dikkat etmek, bu deneyimin en iyi şekilde geçmesini sağlayabilir. İşte, online terapi almak isteyenler için bazı öneriler:

• Terapist seçimine dikkat edin: Online terapi hizmeti alırken, en önemli adım doğru terapisti seçmektir. Her terapist her bireyin ihtiyaçlarına uygun olmayabilir. Uzmanlık alanlarını, çalışma biçimlerini ve online terapiye yaklaşımlarını incelemek önemlidir. Ayrıca terapistin lisanslı olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Psikologlar, psikiyatristler ya da psikoterapistler, belirli bir eğitimi tamamlayıp gerekli sertifikaları almalıdır. Güvenilir platformlar genellikle bu bilgileri açıkça paylaşır.

• Güvenilir ve bilinir bir platform kullanın: Güvenlik ve gizlilik, online terapide öncelikli konular arasında yer alır. Terapiniz sırasında paylaştığınız bilgiler yalnızca terapistinizle aranızda kalmalıdır. Bu nedenle, seçeceğiniz platformun güvenlik protokollerine, veri koruma politikalarına dikkat edin. Güvenilir bir platform, terapistlerin kimlik bilgilerini doğrulayarak size sunar ve iletişimlerinizin şifreli olmasını sağlar.

• Teknik ekipman açısından hazırlıklı olun: Online terapi, teknolojiyi kullanarak yapılır, bu yüzden teknik donanımınızın yeterli olması gerekir. Stabil bir internet bağlantısı, çalışır durumda bir kamera ve mikrofon, terapinin sorunsuz bir şekilde sürmesini sağlayacaktır. Ayrıca, seanslar sırasında rahat edebileceğiniz, sessiz ve dikkat dağıtıcı unsurlardan arınmış bir ortam hazırlamanız da önemlidir.

• Seans Sırasındaki Duygusal Hazırlık: Online terapinin de yüz yüze terapi kadar etkili olabileceği birçok çalışma ile gösterilmiştir. Ancak, online terapiye başlamadan önce bu sürece duygusal olarak hazır olup olmadığınızı gözden geçirin. Online ortamda terapi almanın, yüz yüze görüşmeye göre bazı avantajları olabilir, ancak yüz yüze etkileşimden uzak olmak sizin için zorluk yaratabilir. Bu durumu terapistinizle paylaşarak, terapi sürecinizi ihtiyaçlarınıza göre şekillendirebilirsiniz.

• Terapistinizle etkileşim kurun: Online terapi sırasında, terapistle etkili bir iletişim kurmak büyük önem taşır. Eğer kendinizi terapiste karşı açık ve anlaşılır bir şekilde ifade edemezseniz, terapi süreci beklenildiği kadar verimli olmayabilir. Online ortamda da olsa, seanslar sırasında açık sözlü olun, duygu ve düşüncelerinizi net bir şekilde paylaşın. Unutmayın ki, terapistiniz size yardımcı olabilmek için önce sizi anlamalıdır.

• Düzenli ve tutarlı olun: Terapi, düzenli bir süreçtir ve etkili sonuçlar elde etmek için süreklilik önemlidir. Online terapi alırken, seansları aksatmamak ve belirli bir plana sadık kalmak gerekir. Terapi sürecinde bir düzene oturmak, iyileşme ve gelişim sürecini hızlandıracaktır. Herhangi bir nedenle seansı iptal etmeniz gerekiyorsa, terapistinize önceden haber vermek profesyonellik açısından önemlidir.

• Beklentilerinizi gerçekçi tutun: Terapiden mucizevi sonuçlar beklemek, çoğu zaman hayal kırıklığına yol açabilir. Online terapi de dahil olmak üzere, terapi süreçlerinde küçük adımlarla ilerlemek ve sabırlı olmak gerekir. İlk birkaç seansta büyük değişiklikler beklemek yerine, kendinize zaman tanıyın ve ilerlemeyi adım adım izleyin. Terapistinizle birlikte hedefler belirlemek ve bu hedeflere yönelik bir plan oluşturmak, sürecin daha verimli geçmesini sağlayabilir.

• Kendinize zaman tanıyın: Online terapinin avantajlarından biri, seanslara ev ortamında katılabilme rahatlığıdır. Bu, seanslardan sonra kendinize zaman ayırmanızı kolaylaştırır. Seanslar sırasında ortaya çıkan duyguları sindirmek için terapi sonrası birkaç dakika kendinizi rahatlatın. Meditasyon yapmak, yürüyüşe çıkmak ya da bir bardak sıcak çay içmek gibi aktiviteler, seans sonrası rahatlamanızı sağlayabilir.

Online terapi, özellikle yoğun iş hayatı, ulaşım zorlukları ya da yaşanan sağlık sorunları nedeniyle terapiye erişimi zor olan kişiler için mükemmel bir alternatiftir. Ancak, online terapi sürecini en iyi şekilde deneyimlemek için, yukarıdaki önerilere dikkat etmek önemlidir. Doğru platformu seçmek, teknik ve duygusal olarak hazırlıklı olmak, düzenli seanslar ve açık iletişim kurmak, bu süreçte başarılı olmanızı sağlayacaktır.

Online terapi, modern çağın gereksinimlerine uygun olarak gelişen önemli bir psikolojik destek aracıdır. Coğrafi engelleri ortadan kaldırması, zaman esnekliği sağlaması ve gizlilik sunması gibi avantajlar, bu yöntemi cazip kılmaktadır. Ancak, teknik sınırlamalar ve bazı ruhsal durumlar için yeterli olmayabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bilimsel araştırmalar, online terapinin belirli psikolojik sorunlar için etkili bir araç olduğunu doğrularken, bu hizmetin daha geniş kitlelere ulaştırılması ve daha fazla araştırma yapılması gerektiğini de ortaya koymaktadır.

Referanslar

Andersson, G., Cuijpers, P., Carlbring, P., Riper, H., Hedman, E. (2014). Guided Internet-based vs. face-to-face cognitive behavior therapy for psychiatric and somatic disorders: a systematic review and meta-analysis. World Psychiatry, 13(3), 288-295.

Barak, A., Hen, L., Boniel-Nissim, M., Shapira, N. (2008). A comprehensive review and a meta-analysis of the effectiveness of internet-based psychotherapeutic interventions. Journal of Technology in Human Services, 26(2-4), 109-160.

Ebert, D. D., Zarski, A. C., Christensen, H., et al. (2018). Internet and computer-based cognitive behavioral therapy for anxiety and depression in youth: a meta-analysis of randomized controlled outcome trials. PLoS One, 13(7), e0200737.

Perle, J. G., Langsam, L. C., Randel, A., et al. (2011). Attitudes toward psychological telehealth: current and future clinical psychologists’ opinions of Internet-based interventions. Journal of Clinical Psychology, 67(6), 456-469.

Simpson, S. (2009). Psychotherapy via internet: a review. British Journal of Guidance & Counselling, 37(3), 271-286.

Van Daele, T., Karekla, M., Kassianos, A. P., et al. (2020). Recommendations for policy and practice of telepsychotherapy and e-mental health in Europe and beyond. Journal of Psychotherapy Integration, 30(2), 160-173.

Wootton, B. M. (2016). Remote cognitive-behavior therapy for obsessive-compulsive symptoms: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 43, 103-113.

Barak, A., Klein, B., & Proudfoot, J. G. (2009). Defining internet-supported therapeutic interventions. Annual Review of Clinical Psychology, 5(1), 127-151.

Richards, D., & Viganó, N. (2013). Online counseling: A narrative and critical review of the literature. Journal of Clinical Psychology, 69(9), 994-1011.

Skinner, A., & Latchford, G. (2006). E-therapy: History and theoretical background. In E-Therapy: Case Studies, Guiding Principles, and the Clinical Potential of the Internet (pp. 3-20). Palgrave Macmillan.

Connolly, S. L., Miller, C. J., Lindsay, J. A., & Bauer, M. S. (2020). A systematic review of providers’ attitudes toward telemental health via videoconferencing. Clinical Psychology: Science and Practice, 27(2), e12311.

Andersson, G., & Cuijpers, P. (2009). Internet-based and other computerized psychological treatments for adult depression: A meta-analysis. Cognitive Behaviour Therapy, 38(4), 196-205.

Sucala, M., Schnur, J. B., Brackman, E. H., Constantino, M. J., & Montgomery, G. H. (2012). The efficacy of web-based cognitive-behavioral interventions for symptoms of depression, anxiety, and stress: A meta-analysis. Journal of Behavioral Medicine, 35(2), 169-180.

Luxton, D. D., Pruitt, L. D., & Osenbach, J. E. (2014). Best practices for remote psychological assessment via telehealth technologies. Professional Psychology: Research and Practice, 45(1), 27-35.

Jenkins-Guarnieri, M. A., Pruitt, L. D., Luxton, D. D., & Johnson, K. (2015). Patient perceptions of telemental health: Systematic review of direct comparisons to in-person psychotherapeutic treatments. Telemedicine and e-Health, 21(8), 652-660.

Stoll, J., Müller, J. A., & Trachsel, M. (2020). Ethical issues in online psychotherapy: A narrative review. Frontiers in Psychiatry, 10, 993.

Andersson, G. (2020). Internet-based cognitive behavioral therapy for depression and anxiety. Journal of Clinical Psychology, 76(6), 1194-1211.

Carlbring, P., Andersson, G., Cuijpers, P., Riper, H., & Hedman-Lagerlöf, E. (2018). Internet-based vs. face-to-face cognitive behavior therapy for psychiatric and somatic disorders: an updated systematic review and meta-analysis. Cognitive Behaviour Therapy, 47(1), 1-18.

Karyotaki, E., Efthimiou, O., Miguel, C., Bermpohl, F., Furukawa, T. A., & Cuijpers, P. (2021). Internet-based cognitive behavioral therapy for depression: A systematic review and individual patient data network meta-analysis. JAMA Psychiatry, 78(4), 361-369.

Andersson, G. (2016). Internet-Delivered Psychological Treatments. Annual Review of Clinical Psychology, 12, 157-179.

Rees, C. S., & Stone, S. (2005). Therapeutic alliance in face-to-face versus video-conferenced psychotherapy. Professional Psychology: Research and Practice, 36(6), 649-653.

Karyotaki, E., et al. (2018). Effectiveness of Self-guided Internet-based Cognitive Behavioral Therapy in the Treatment of Depressive Symptoms: A Meta-analysis of Individual Participant Data. JAMA Psychiatry, 75(4), 351-359.

Cook, J. E., & Doyle, C. (2002). Working Alliance in Online Therapy as Compared to Face-to-Face Therapy: Preliminary Results. CyberPsychology & Behavior, 5(2), 95-105.