Panik atak, aniden başlayan ve yoğun korku ya da rahatsızlık hissiyle seyreden bir durumdur. Genellikle birkaç dakika içinde zirveye ulaşır ve bedensel ile zihinsel belirtilerle kendini gösterir. Ancak danışanların en sık sorduğu sorulardan biri şudur: “Panik atak ne kadar sürer?” Bu sorunun cevabı, hem klinik gözlemler hem de psikiyatri literatüründe yer alan tanımlarla açıklanabilir.
Panik Atağın Süresi
DSM-5’e (American Psychiatric Association, 2013) göre panik atak, birkaç dakika içinde en yoğun seviyesine ulaşan ve çoğunlukla 10-20 dakika içinde azalan bir epizottur.
Çoğu atak 30 dakikadan kısa sürer, ancak nadir durumlarda 1 saate kadar uzayabilir.
Panik atak sırasında hissedilen yoğunluk, kişinin zaman algısını bozduğu için süre olduğundan daha uzun gibi deneyimlenebilir.
Tipik Belirtiler ve Zamanlamaları
- İlk Dakikalar (0–5 dk): Kalp çarpıntısı, nefes darlığı, göğüs sıkışması gibi bedensel belirtiler hızla başlar.
- Zirve Dönem (5–10 dk): Kişi “ölüm korkusu”, “delirme korkusu” veya “kontrolü kaybetme” duygusunu en yoğun biçimde yaşar.
- Azalma Dönemi (10–30 dk): Belirtiler yavaş yavaş hafifler, ancak yorgunluk, titreme veya huzursuzluk bir süre daha devam edebilir.
Bu nedenle çoğu kaynak panik atağın ortalama 10–20 dakika sürdüğünü, nadiren 30 dakikanın üzerine çıktığını belirtir (Craske & Barlow, 2008; NIMH, 2023).
Neden Daha Uzunmuş Gibi Hissedilir?
Panik atağın öznel deneyimi, gerçek süresinden daha uzun algılanır. Bunun birkaç nedeni vardır:
- Yoğun anksiyete ve korku, zaman algısını çarpıtır.
- Bedensel belirtiler (kalp çarpıntısı, terleme, titreme) atağın bitiminden sonra da sürebilir.
- Ataktan sonra gelen “ikinci atak olur mu?” beklentisi kişinin rahatlamasını geciktirir.
Bu nedenle danışanlar çoğu zaman “saatlerce sürdü” diyebilir, oysa objektif olarak süre daha kısadır.
Panik Atak ve Sonrası
Atağın kendisi genellikle kısa sürer, ancak kişi sonrası dönemde şunları yaşayabilir:
- Anksiyete kalıntısı: Kaygı düzeyi hemen normale dönmeyebilir.
- Yorgunluk: Bedensel enerji düşer, uyku isteği artar.
- Beklenti anksiyetesi: “Tekrar olursa?” korkusu, atakların kronikleşmesinde önemli rol oynar.
Klinik Önemi
Panik atakların süresini bilmek, hem danışan hem de terapist açısından önemlidir:
- Danışan, “ataklar sonsuza dek sürmeyecek” bilgisini edinir ve bu rahatlatıcı olabilir.
- Terapist, atakların ortalama süresini açıklayarak psiko-eğitim verir, böylece danışanın kontrol algısı güçlenir.
- Psikoterapi (özellikle bilişsel-davranışçı terapi, şema terapi, psikodinamik terapi) atakların süresini ve şiddetini azaltmada etkilidir.
Sonuç
Panik ataklar genellikle 10–20 dakika sürer, nadiren 30 dakikayı aşar. Atakların daha uzun sürdüğü hissi, yaşanan yoğun korku ve belirtilerin kalıntılarından kaynaklanır. Panik atakların sürelerini anlamak, hem bireylerin yaşadıkları deneyimi normalleştirmelerine hem de tedavi süreçlerine güven duymalarına yardımcı olur.
Referanslar
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.
Craske, M. G., & Barlow, D. H. (2008). Panic Disorder and Agoraphobia. In D. H. Barlow (Ed.), Clinical Handbook of Psychological Disorders (pp. 1–64). New York: Guilford Press.
National Institute of Mental Health (NIMH). (2023). Panic Disorder: When Fear Overwhelms. Retrieved from https://www.nimh.nih.gov.
