Psikodinamik psikoterapi (psychodynamic psychotherapy terimini anlamak için, bu kavramı oluşturan kelimelerin kökenlerine bakalım:
- Psycho- (Psiko-): Yunanca “psyche” (ψυχή) kelimesinden gelir ve zihin, ruh, can anlamındadır. Antik Yunanca’da “psyche” bireyin zihinsel ve ruhsal yapısını ifade eder. Psiko- öneki, bireyin içsel duygusal ve zihinsel süreçlerine işaret eder.
- Dynamic (Dinamik): Bu kelime, Yunanca “dynamis” (δύναμις) kelimesinden türemiştir ve güç, kuvvet, hareket anlamına gelir. “Dinamik” terimi, bireyin zihin ve ruh dünyasında sürekli bir değişim, hareket ve etkileşimi temsil eder. Psikodinamik terapi, zihin ve ruhun durağan değil, sürekli gelişen ve dönüşen bir süreç olduğunu vurgular.
- Psycho-therapy (Psikoterapi): “Therapy” kelimesi de Yunanca “therapeia” (θεραπεία) kelimesinden gelir ve tedavi, bakım anlamına gelir. “Therapeia”, fiziksel ya da ruhsal sağlığı iyileştirmek amacıyla yapılan bakım ve tedavi anlamındadır. Psikoterapi, zihinsel ve duygusal iyileşmeyi hedefleyen bir süreçtir.
Psikodinamik psikoterapi, bu kelime kökenlerine dayanarak, zihinsel ve duygusal süreçler arasındaki bilinçdışı güçlerin dinamik yapısını anlamaya ve çalışmaya odaklanan, tedavi edici bir süreç olarak tanımlanabilir. Terapinin temel amacı, bireyin geçmiş deneyimlerinden, özellikle çocukluktan gelen bilinçdışı düşünce ve duyguların güncel yaşamını nasıl etkilediğini keşfetmek ve bu dinamikleri ortaya çıkararak kişinin içsel çatışmalarını çözmesine yardımcı olmaktır.
Psikodinamik Psikoterapi ve Kelime Kökeni Bağlantısı
Psikodinamik terapinin “dinamik” kelimesi, bireyin bilinçdışı süreçlerinin aktif ve sürekli değişken olduğuna vurgu yapar. “Psikoterapi” terimi ise bu dinamik süreçlerin iyileştirilmesi ve dengelenmesi amacıyla yapılan tedavi sürecine işaret eder. Dolayısıyla, psikodinamik psikoterapi terimi, zihin ve ruhun derin yapılarındaki dinamik güçlerin ortaya çıkarılması ve iyileştirilmesi anlamını taşır.
Psikodinamik terapi hangi ruhsal bozukluklarda etkilidir?
Psikodinamik terapi, bireyin bilinçdışı süreçlerinin duygusal ve davranışsal sorunlara nasıl katkıda bulunduğunu anlamaya odaklanan bir terapi yöntemidir. Bu terapi, kişinin geçmiş deneyimlerinin, özellikle çocukluk dönemindeki ilişkilerin, mevcut düşünce, duygu ve davranışları üzerindeki etkilerini anlamasını hedefler. Psikodinamik terapinin etkili olduğu ruhsal bozukluklar şu şekilde sıralanabilir:
Depresyon
Psikodinamik terapi, özellikle kronik ve dirençli depresyonda etkili olabilmektedir. Terapinin temel amacı, bireyin bilinçdışı çatışmalarını ve geçmişten gelen çözülmemiş duygusal yaralarını fark etmesini sağlamaktır. Depresif semptomların altında yatan ilişkisel problemler, bastırılmış öfke veya kayıp duygularını çözmeye yardımcı olabilir.
Anksiyete bozuklukları
Genel anksiyete bozukluğu, panik bozukluğu ve sosyal anksiyete bozukluğu gibi durumlarda psikodinamik terapi faydalı olabilir. Anksiyetenin kökeninde, bireyin bilinçdışı korkuları, endişeleri ve travmatik deneyimlerinin yer alabileceği düşünülür. Terapide bu korkuların ve bilinçdışı süreçlerin açığa çıkması, anksiyetenin azalmasına katkı sağlayabilir.
Kişilik bozuklukları
Psikodinamik terapi, borderline, narsistik ve şizoid gibi kişilik bozukluklarında yaygın olarak kullanılır. Bu terapide bireylerin erken dönem ilişkileri ve bu ilişkilerin güncel yaşamlarına nasıl yansıdığı üzerinde çalışılır. Kişilik bozukluğu olan bireylerin kendilik algılarını ve başkalarıyla olan ilişkilerini iyileştirmeyi hedefler.
Yeme bozuklukları
Anoreksiya, bulimiya gibi yeme bozuklukları yaşayan bireylerde psikodinamik terapi, özellikle bilinçdışı çatışmaların, beden algısına yönelik sorunların ve duygusal düzenleme zorluklarının açığa çıkarılması açısından faydalı olabilir. Yeme bozukluklarının altında yatan duygusal ihtiyaçlar ve ilişkisel dinamikler terapi sürecinde ele alınır.
Travma ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Psikodinamik terapi, özellikle travma kaynaklı duygusal sıkıntılar yaşayan bireylerde etkili olabilir. Travmatik olayların ardından bireylerin bilinçdışında bastırılmış duygularla çalışmak ve travmanın duygusal etkilerini çözmek, terapinin odak noktalarından biridir. Terapide travmanın anlamlandırılması ve kişinin yaşadığı olaylarla başa çıkma stratejileri geliştirilir.
Bağımlılık bozuklukları
Madde kullanım bozuklukları ve davranışsal bağımlılıklarla (örneğin kumar) başa çıkmada psikodinamik terapi etkili olabilir. Bağımlılığın kökeninde yatan duygusal ihtiyaçlar, boşluk hissi, bastırılmış öfke veya kayıp gibi bilinçdışı unsurlar terapide ele alınarak, bireyin bağımlılıkla nasıl başa çıkabileceği üzerinde çalışılır.
İlişki ve bağlanma sorunları
Bireyin geçmişteki ilişkilerinde yaşadığı sorunlar ve bu ilişkilerin güncel yaşamda nasıl tekrarlandığı psikodinamik terapinin temel ilgi alanlarından biridir. İlişki sorunları, bağlanma stilleri ve duygusal zorluklar, bu terapi yaklaşımıyla ele alınabilir. Özellikle yakın ilişkilerde sürekli tekrar eden sorunlar yaşayan bireylerde bu terapi etkili olabilir.
Psikosomatik bozukluklar
Psikodinamik terapi, bilinçdışı çatışmaların fiziksel semptomlar olarak ortaya çıktığı durumlar olan psikosomatik bozukluklarda da kullanılabilir. Baş ağrısı, mide sorunları gibi bedensel belirtilerin arkasında yatan psikolojik dinamiklerin anlaşılması ve bu semptomların çözümlenmesi hedeflenir.
Araştırma destekleri
Psikodinamik terapinin çeşitli ruhsal bozukluklarda etkinliğini gösteren bazı araştırmalar şunlardır:
- Shedler (2010), psikodinamik terapinin depresyon ve anksiyete üzerindeki etkilerini inceleyen meta-analiz çalışmalarını özetlemiş ve bu terapinin kısa ve uzun vadeli etkilerinin anlamlı olduğunu belirtmiştir.
- Fonagy ve Target (2007), borderline kişilik bozukluğunda psikodinamik terapinin uzun vadeli etkinliğini göstermiştir.
- Abbass, Hancock, Henderson ve Kisely (2006), kısa süreli psikodinamik terapinin farklı ruhsal bozukluklardaki etkinliğini inceleyen meta-analiz çalışmasında, depresyon, anksiyete ve somatizasyon bozukluklarında anlamlı iyileşmeler olduğunu bulmuşlardır.
Psikodinamik terapi, uzun süreli bir süreç olmasına rağmen, bireyin kendilik anlayışını derinleştirerek kalıcı değişim sağlamayı hedefler ve bu yönüyle birçok ruhsal bozukluğun tedavisinde etkili olabilir.
Referanslar
Gabbard, Glen O. Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice. American Psychiatric Publishing, 2014.
Etimolojik kaynak: Harper, Douglas. “Psycho-, Dynamic, Therapy.” Online Etymology Dictionary. https://www.etymonline.com/
McWilliams, Nancy. Psychoanalytic Diagnosis: Understanding Personality Structure in the Clinical Process. Guilford Press, 2011.
Shedler, J. (2010). “The Efficacy of Psychodynamic Psychotherapy.” American Psychologist, 65(2), 98-109.
Fonagy, P., & Target, M. (2007). “Attachment theory and psychoanalysis.” New York: Other Press.
Abbass, A., Hancock, J. T., Henderson, J., & Kisely, S. (2006). “Short-term psychodynamic psychotherapies for common mental disorders.” Cochrane Database of Systematic Reviews.